تاثیر موسیقی بر اختلالات یادگیری

یادگیری اساسی‌ترین راه‌ رشد انسان‌هاست واز زمانی که جنین در رحم مادر وجود دارد، یادگیری شروع می‌شود. همه ما در طول عمر، مطالب بسیاری یاد می‌گیریم، از مسائل ساده و اولیه زندگی، مثل پیدا کردن آب و غذا گرفته تا حل مسائل پیچیده. اما شرایط یادگیری برای همه ما یکسان نیست؛ چه بسیار افرادی که به دلیل وجود جنگ یا مشکلات مالی، از تحصیل بازمانده‌اند یا دیرتر از هم‌سن و سال‌های خود به مدرسه رفته‌اند. علاوه بر شرایط محیطی متفاوت، توانایی ما در یادگیری نیز با یکدیگر متفاوت می‌باشد، اما قرار نیست هرکس که در یادگیری مشکلاتی دارد سرخورده و ناامید شود.

در زمان‌های مختلف، نوابغ بسیاری حضور داشتن که در یادگیری برخی مطالب دچار مشکل می‌شدند؛ از جمله این افراد می‌توان از آلبرت انیشتین و ادیسون نام برد که همین مشکلات یادگیری‌شان باعث درخشش آن‌ها شد.
در زمان ما هم کودکان بسیاری وجود دارند که همانند سایر کودکان از رشد جسمی و ذهنی خوبی برخوردارند، همانند سایرین خوب صحبت می‌کنند و رفتار مناسبی دارند، اما زمانی که می‌خواهند خواندن، نوشتن یا حساب یاد بگیرند دچار مشکلاتی می‌شوند.

در اکثر تحقیقات و بررسی‌های انجام شده، این اعتقاد وجود دارد که تشخیص زود هنگام اختلالات یادگیری و تلاش برای آموزش با روش‌های مخصوص، می‌تواند به پیشرفت بهتر این کودکان کمک کند. یکی از این روش‌های یادگیری، آموزش به کمک موسیقی می‌باشد.

داشتن تمرکز و کاهش حواس پرتی حین برنامه‌های درمانی، از عوامل موثر در یادگیری این کودکان می‌باشد. موسیقی با نظم و ریتمی که دارد می‌تواند رفتار و تحریکات را در زمان یادگیری کنترل کند. برای مثال، یادآوری مطالب گفته شده به کمک ریتم موسیقی راحت‌تر خواهد‌بود. یا می‌توان با استفاده از زیر و بم بودن صداها، سرعت و بلند و کوتاه بودن موسیقی، به تقویت هوشیاری و تشخیص شنیداری کودک کمک کرد.

تاثیر موسیقی بر اختلالات یادگیری مختلف

در طول تاریخ، هنر همواره وسیله‌ای برای سازگاری، خلاقیت و آرامش انسان‌ها بوده است و همواره به بشریت کمک کرده تا مشکلات زندگی را راحت‌تر حل کند. به طور ویژه، موسیقی یکی از تاثیرگذارترین هنرهاست. به کمک انرژی که به انسان می‌دهد می‌تواند روحیات او را تقویت کرده و محرک خوبی برای او باشد.
همانطور که گفتیم، موسیقی با نظم و ساختار آهنگینی که دارد می‌تواند روند یادگیری را بهتر و راحت‌تر کند. از جمله کاربردهای موسیقی در برنامه‌های آموزشی کودکان دارای اختلال یادگیری می‌توان به استفاده از صداها برای تشخیص جهت‌های مختلف (بالا، پایین، چپ، راست و …) اشاره کرد. این مفاهیم می‌تواند با آواهای مختلف و همراه با آواز آموزش داده شوند. در این تمرین موسیقی می‌تواند به درک فضایی و هماهنگی دست و چشم کودکان نیز کمک کند.
موسیقی می‌تواند به یادگیری مسائل ریاضی نیز کمک کند و ترکیب آن با وسایل بصری، سبب تقویت حافظه کوتاه مدت نیز می‌شود. در این قسمت سعی می‌کنیم تاثیر موسیقی را به صورت مجزا بر هر یک از سه اختلال یادگیری: خواندن، نوشتن و حساب بررسی کنیم.

تاثیر موسیقی بر اختلالات یادگیری خواندن و نوشتن

اختلال یادگیری خواندن و نوشتن معمولا در دوران پیش دبستانی تا کلاس دوم دبستان تشخیص داده می‌شود. توجه به رفتار و صحبت‌های کودک و کمک از معلم‌ها و متخصصان می‌تواند روند تشخیص را سریع‌تر کند و در نتیجه آموزش‌ها در زمان بهتری شروع می‌شوند.
روش‌های متفاوتی برای آموزش و بهبود عملکرد کودک در خواندن و نوشتن مطالب وجود دارد؛ کمک گرفتن از موسیقی نیز یکی از این تکنیک‌هاست. موسیقی می‌تواند در بهبود مهارت‌های خواندن و نوشتن دانش آموزان دچار اختلال‌های یادگیری موثر باشد.
موسیقی در برنامه‌های درمانی الزاما به گوش دادن ختم نمی‌شود؛ آواز خواندن، نواختن ساز، حرکت با موسیقی، صحبت درباره اشعار و ترکیب سازها نیز می‌توانند جزء برنامه‌های آموزشی کودکان دارای اختلال یادگیری باشند.
طبق نتایجی که از تحقیقات محققان داخل کشورمان بدست آمده، موسیقی درمانی بر اختلال خواندن تاثیرگذار است و بر اختلال نوشتاری نیز در زمینه‌های حافظه دیداری و حافظه شنیداری موثر می‌باشد.

تاثیر موسیقی بر اختلال یادگیری ریاضی

خب از گذشته‌های دور، در زمان‌هایی که دانشمندان در حال کشف منطق‌های ریاضی بودند، روابط جالبی میان ریاضیات و موسیقی ارائه شد. برخی نت‌های موسیقی را نوعی الگوریتم صوت معرفی کردند و گروهی تناسبات ریاضی و موسیقی را مشابه دانستند. وجود چنین رابطه‌هایی موجب شد که بسیاری از پژوهشگران به بررسی رابطه آموزش و توانایی یادگیری ریاضی در کودکان بپردازند. نتایج این تحقیقات نشان می‌دهد که آموزش موسیقی، توانایی کودکان در حل مسائل ریاضی را به طور چشمگیری افزایش می‌دهد.

اما موسیقی چطور به یادگیری ریاضی کمک می‌کند؟
اصول موسیقی و ریاضی با هم مرتبط هستند. همانطور که می‌دانید، پایه موسیقی: نت‌ها، گام‌ها، هارمونی، ملودی و مفاهیمی از این دست است و ریاضیات نیز با تناسب‌ها، اعداد، روابط عددی، لگاریتم و… سر و کار دارد. هر دو این مفاهیم حکایت از نظم و وجود روابط قانون‌مند دارند. برای نمونه، نت نویسی را در نظر بگیرید؛ برای نوشتن نت، دانستن مفاهیمی مثل: زمان، ریتم، زیر و بم بودن نت‌ها و دینامیک اهمیت دارد و این عناصر با عملیات‌‌های محاسبات مشخصی مثل: تقسیم، ضرب و تابع لگاریتمی و هندسه رابطه دارند. از جمله موارد دیگر می‌توان از بحث تقارن در ریاضیات و موسیقی و هم‌چنین سیستم‌های شمارشی در موسیقی نیز نام برد.
کودکانی که موسیقی را فرا می‌گیرند، با الگوهایی آشنا می‌شوند که به آن‌ها در یادگیری الگوهای موجود در ریاضی کمک می‌کند و جالب است بدانید مغز، دستور زبان موسیقی را با استفاده از ریاضیات دیکته می‌کند. پس در مغز ما هم میان ریاضیات و موسیقی روابطی وجود دارد.

تحقیقات زیادی نشان می‌دهند موسیقی درمانی می‌تواند تاثیر آموزش‌ها را افزایش دهد. علاوه بر این، موسیقی می‌تواند محیطی شاد ایجاد کند. وجود یک محیط شاد و لذت‌بخش همواره می‌تواند نقطه قوتی شود برای یادگیری بهتر کودکان و تاثیر چنین محیطی در یادگیری بر همه‌ی ما آشکار می‌باشد.

تمام هدف ما از این مقاله نشان دادن تاثیر موسیقی بر روند آموزش کودکان دارای اختلال یادگیری بود و امیدواریم که معلمان و والدین به این امر توجه بیشتری نشان دهند تا علاوه بر تاثیر مثبت در روند یادگیری کودک، آموزش‌ها برای وی لذت‌بخش شوند. کودکان شاد جامعه سالمی می‌سازند.